Huling umaga ng Mayo 2024

HULING UMAGA NG MAYO 2024

ginising ako ng alarma

ng relo, umaga na pala

ang haring araw sa silangan

ay unti-unting nagpakita

tila baga nangungumusta

akong antok pa sa higaan

ay nag-inat na ng katawan

kaylamig pa upang maligo

hinanda muna ang agahan

pandesal at kape na naman

sa talakayan patutungo

sapagkat may isyung di biro

na dapat pag-usapan namin

baka bansa'y biglang gumuho

at kalayaan ay maglaho

kaylamig, ako'y nababahin

habang isyu'y dapat basahin

dapat handa sa sigwa't gera

bago pa sa baha lubugin

bago pa sa luha lunurin

- gregoriovbituinjr.

05.31.2024

Tibuyo upang makaipon

TIBUYO UPANG MAKAIPON

napili ko'y labing-anim na aklat

pampanitikang nakahihikayat

basahin kaya pag-ipunang sukat

upang nagustuha'y mabiling lahat

presyo nito'y dalawang libong piso

na aking pagsisikapang totoo

iyong tingnan ang listahan at presyo

kung bakit nais ko ng gayong libro

di lang iyan pandagdag sa aklatan

kundi higit pa'y dagdag kaalaman

pagsuporta na rin sa panitikan

na naging buhay ko ring kainaman

tibuyo'y pupunuin ko ng barya

sampung piso o bente pesos muna

kakayod ako't kakayod talaga

sa pagkayod lang ako umaasa

- gregoriovbituinjr.

05.30.2024

Mga pinag-iipunan kong balak bilhing aklat sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF):

1 - ANG APAT NA HIMAGSIK NI FRANCISCO BALAGTAS - P100

2 - INTRODUKSIYON SA LEKSIKOGRAPIYA NG FILIPINAS - P200

3 - KAPAYAPAAN SA ILANG WIKA NG FILIPINAS - P100

4 - KASAYSAYAN NG MGA PAMAYANAN NG MINDANAO AT ARKIPELAGO NG SULU - P150

5 - LAPAT: ANTOLOHIYA NG MGA KONTEMPORANEONG KUWENTONG FILIPINO - P165

6 - MGA LEKTURA SA KASAYSAYAN NG PANITIKAN - P150

7 - POETIKA: ANG SINING NG PAGTULA NI ARISTOTLE - P100

8 - TALUDTOD AT TALINGHAGA - P150

9 - TESAWRO NG BATAYANG KONSEPTO SA KULTURANG FILIPINO - P200

10 - KULINTANGAN AT GANDINGAN: TUNOG SA PAG-USBONG NG PANITIKANG BANGSAMORO - P87

11 - MGA KUWENTONG BAYAN: TIMOG CORDILLERA - P78

12 - MGA TUMBASANG SALAWIKAING PAMPOLITIKA - P48

13 - PATNUBAY SA KORESPONDENSYA OPISYAL - P150

14 - PROBLEMANG MINDANAO: UGAT AT PAG-UNAWA - P45

15 - SERYE NG MGA PANAYAM SA DISKORS PANDMIDYA AT LITERATURA - P160

16 - SINSIL BOYS: 13 MAIKLING KUWENTO - P111

Labing-anim na aklat, nagkakahalagang P1,994.00 sa kabuuan.

Bardagulan sa walwalan

BARDAGULAN SA WALWALAN

muli nating natunghayan sa dyaryo

yaong pabalbal o salitang kanto

pagkat bumungad agad sa titulo

pamagat: "Bardagulan sa walwalan,

katropa nategi", iyo bang alam

kung ano ang ibig sabihin niyan?

nagkabugbugan habang tumatagay

isa sa kasamahan ang napatay

salita ng mga maton at tambay

umuunlad ang wikang Filipino

nagagamit pati salitang kanto

sa balita o pag-ulat sa dyaryo

sa partikular na lugar ay wika

na minulan ng tagapagbalita

na tiyak unawa ng mga siga

sa bokabularyo'y maidaragdag

sa glosaryo'y mga salitang ambag

na sa ating wika'y di naman labag

- gregoriovbituinjr.

05.30.2024

* ulat mula sa Abante Tonite, Mayo 26, 2024, p.3

Ano nga bang silbi ng 4PH?

ANO NGA BANG SILBI NG 4PH?

ano nga bang silbi ng 4PH
kung di sinasama ang ISF
may pabahay para sa iskwater
ngunit kung mayroon kang Pag-Ibig

pabahay na pang-underprivilege
at pang-homeless sang-ayon sa batas
ngunit para pala sa may payslip
na kayang magbayad ng regular

4PH ba'y may silbi sa dukha
o pinaaasa lang sa wala
dukha'y nais nang magpasalamat
kung iskemang ito'y walang lamat

pabahay palang ito'y negosyo
at di pala serbisyo sa tao
pag tatlong buwang di makabayad
sa bahay mo'y tanggal ka raw agad

dapat dukha'y magbigkis na tunay
nang may sosyalisadong pabahay
itatayo'y kanilang sistema
ng lipunang mayroong hustisya

- gregoriovbituinjr.
05.30.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa isang rali sa harap ng DHSUD

* 4PH - Pambansang Pabahay Para sa Pilipino Program

* ISF - informal setller families, bagong pangalan sa squatter

Tatlong buwang sanggol ang biktima

TATLONG BUWANG SANGGOL ANG BIKTIMA

pamagat ng ulat ay nakapukaw ng atensyon 

"Unthinkable": isang batang tatlong buwan lang ngayon

ay nabiktima na ng online sexual exploitation

mga nambibiktima'y dapat mahuli't makulong

aba'y paglabag na ito sa batas na OSAEC

bakit sanggol pa lang ay inaabuso na ng lintik

magulang ba ang maygawa o sila ang humibik

na anak nila'y biktima kaya sila'y umimik

bago iyon ay edad onse ang pinakabata

sa nabiktima ng ganyang kasong di matingkala

subalit ngayon ang sanggol na batay sa balita

naku, bakit ba ang ganyan ay nangyayaring sadya?

bakit bata pa lang ay biktima na sa internet?

dahil ba sa hirap kaya pati bata'y ginamit?

kahirapan ba ang rason ng naranasang gipit?

hanap ay pagkakakitaan, nakita'y kaylupit?

- gregoriovbituinjr.

05.30.2024

* OSAEC - online sexual abuse and exploitation of children

* ulat mula sa pahayagang Tempo, Abril 26, 2024

Dalawang sagot sa palaisipan

DALAWANG SAGOT SA PALAISIPAN

tanong sa Pahalang ay Nota sa musika

tanong sa Pababa: Pangalan ng babae

ang sagot sa Pababa ay MINA o TINA

ang sagot naman sa Pahalang ay MI o TI

parehong tama kahit ano ang isagot

baligtarin man ang Pahalang at Pababa

parehong tama kaya di ka manlalambot

sa ganyang kaiga-igayang larong diwa

ang ganito'y ngayon ko lamang naengkwentro

alinman sa dalawa ang iyong itugon

ay tumpak, makuha man ang sagot sa dyaryo

bukas ay walang alinlangang tama iyon

salamat sa anong sayang palaisipan

at diwa animo'y kinikiliti lamang

- gregoriovbituinjr.

05.29.2024

* 21 Pahalang at 21 Pababa

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Mayo 29, 2024, pahina 14

Paghahanda sa hapunan

PAGHAHANDA SA HAPUNAN

kahit mag-isa man sa tahanan

ay naghahanda rin ng hapunan

ganyan ang aktibistang Spartan

nasa isip lagi'y kalusugan

binili'y dalawang kilong bigas

kamatis at lata ng sadinas

sampung okra't dahon ng sibuyas

gulay na dapat lang pinipitas

nais ko sa hapunan may gulay

na maganda habang nagninilay

dapat loob ay napapalagay

upang makapag-isip na tunay

ulam upang diwa'y di maglaho

tarang kumain pag nakaluto

- gregoriovbituinjr.

05.29.2024

Pagsisikap sa pagkatha ng kwento

PAGSISIKAP SA PAGKATHA NG KWENTO

dapat pagbutihin ang pagkatha ng kwento

upang mabasa ng masang dukha't obrero

lalo't malalathala ito sa diyaryo

publikasyon ng mahihirap na totoo

na daluyan ng pahayag hinggil sa isyu

kaya binabasa pati mga polyeto

nagsikap na mag-ipon upang makabili

ng mga aklat ng kwento nina Tagore,

Irving, Austen, Jack London, F. Sionil Jose,

Lovecraft, Mark Twain, upang sanayin ang sarili

sa pagkatha ng kwentong sa masa'y may silbi

na balang araw ay maipagmamalaki

salamat at may Taliba ng Maralita

na natatanging diyaryong naglalathala

ng aking kwento't tula, na kung ito'y wala

walang lalagakan ng aking mga akda

- gregoriovbituinjr.

05.29.2024

* Taliba ng Maralita - opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML)

Isdang espada pala'y tagan

ISDANG ESPADA PALA'Y TAGAN

tanong pahalang ay ISDANG ESPADA

di ko alam iyon, ah, limang letra

kaya pababa'y sinagutan muna

iyon, isdang espada'y TAGAN pala

tiningnan ko sa isang diksyunaryo

kung ano nga bang kahulugan nito

isda, nguso'y parang lagari, sakto

ito na nga ang sagot sa tanong ko

isdang espada, ang nguso'y lagari

na sa kanyang kalaban ay panghati

o depensa laban sa katunggali

pag natusok nito'y baka masawi

walang duda, isdang espada'y TAGAN

bagong dagdag sa ating kaalaman

magagamit sa tula, kwentong bayan,

dula at pabula sa panitikan

- gregoriovbituinjr.

05.29.2024

* 25 Pahalang - isdang espada

* palaisipam mula sa pahayagang Abante, Abril 2, 2024

* tagan - isdang tabang (Pritis microdon) na may mahabang nguso na parang lagari, humahaba ng 1 metro, abuhin ang sapad na katawan na may maraming tinik na maliliit, kulay tsokolate, at dilaw ang dulo (mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, Ikalawang Edisyon, pahina 1200)

Paglaba't pagsampay ng basahan

PAGLABA'T PAGSAMPAY NG BASAHAN

di lamang damit ang aking nilabhan

kundi ang pitong tuwalyang basahan

na nabasa sa tulo sa tahanan

mula sa bubungan dahil sa ulan

animo sa bahay ay naglawa na

kahit may tagasalong palanggana

basang-basa ang basahang tuwalya

sa sahig ay pinampunas talaga

walang ibang gagawa kundi ako

sa sabon ay binabad munang todo

kinusot, binanlawan, sinampay ko

sana mamaya'y matuyo na ito

paglalaba'y karaniwang gawain

sunod, damit namang ginamit namin

ang kukusutin at aatupagin

na pag natuyo'y may maisuot din

- gregoriovbituinjr.

05.28.2024

Ang sipnayanon

ANG SIPNAYANON

It is impossible to be a mathematician without being a poet in soul. ~ Sophia Kovalevskaya

imposible raw maging sipnayanon

pag di ka isang makata sa diwa

kaylalim ng pananalitang iyon

pag sipnayanon ka'y nagmamakata

iyang sipnayan o matematika

ay para ring tulang may tugma't sukat

batid mo ano ang geometriya

at trigonometriya ng pagsulat

kung maging sipnayanon ang nais mo

pagkamakata mo'y di maglalaho

lalo't batid ang padron ng numero

sipnayan sa diwa, tula sa puso

mabuhay ka, sipnayanon, mabuhay!

makata kang wala sa toreng garing

sa sipnayan ikaw magpakahusay

at sa pananaludtod ay titining

- gregoriovbituinjr.

05.28.2024

* sipnayanon - mathematician;  sipnayan - mathematics

Pagkilos laban sa ChaCha

PAGKILOS LABAN SA CHACHA

sa rali ako'y sumama

na panawagan sa masa:

Manggagawa, Magkaisa!

Labanan ang Elitista

at Kapitalistang ChaCha

sa guro'y nakinig ako

sa pagtalakay ng isyu

laban sa ChaCha ng dayo

at ChaCha rin ng Pangulo

na masa ang apektado

guro naming naririyan

ay lider-kababaihan

lider obrerong palaban

lider-dukha, kabataan

lider-tsuper, sambayanan

ang ChaCha'y kasumpa-sumpa

nais ng trapo't kuhila

na ibenta sa banyaga

ng sandaang porsyento nga

ang edukasyon at lupa

trapong sugapa sa tubo

ang sa ChaCha'y namumuno

dapat lang silang masugpo

ang bayan na'y punong-puno

sa mga trapong damuho

- gregoriovbituinjr.

05.27.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa harap ng Senado, Mayo 22, 2024

Pahimakas kay Direk Carlo J. Caparas

PAHIMAKAS KAY CARLO J. CAPARAS

bata pa lang ako'y kilala ko na siya

una'y sa komiks, sunod ay sa pelikula

Totoy Bato ni F.P.J. ay likha niya

Ang Panday hanggang ikaapat na yugto pa

siya nga'y bahagi ng aming kabataan

sa komiks na inaarkila sa tindahan

na sadya namang aming kinagigiliwan

walang pang socmed, komiks na'y aming libangan

basta pag nabalitang Carlo J. Caparas

yaong mga pelikulang ipapalabas

tiyak na iyon ay maaksyon at magilas

tatabo sa takilya, kwento ma'y marahas

mga nagawa mo'y sadyang kahanga-hanga

bagamat sa iyo'y maraming tumuligsa

parangal na National Artist pa'y nawala

nang Korte Suprema ang nagdeklarang sadya

gayunpaman, sa tulad mo ako'y saludo

mula nang makilala ka sa Totoy Bato

pasasalamat ang tanging masasabi ko

pagpupugay sa lahat ng mga ambag mo

- gregoriovbituinjr.

05.27.2024

* mula sa pahayagang Pang-Masa, ika-27 ng Mayo, 2024, pahina 6

* https://www.spot.ph/newsfeatures/53963/carlo-j-caparas-national-artist-award-declared-void-by-supreme-court

* https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/908009/veteran-director-comic-strip-creator-carlo-j-caparas-passes-away/story/

* https://www.manilatimes.net/2024/05/27/news/national/carlo-j-caparas-dies-at-80/1948471

Tulog na si alaga

TULOG NA SI ALAGA

si alaga ko'y tulog na

ay, heto't ako'y gising pa

madaling araw na, aba

ay dapat nang magpahinga

nais ko na ring pumikit

tulad ng pusang kaybait

at sa pagtulog mabitbit

ang pangarap na kakabit

bakit nga ba nagsisikap

na abutin ang pangarap

upang di na naghihirap

pagkabigo'y di malasap

ano pa bang inaarok

di pa dalawin ng antok

at mamaya na'y puputok

iyang araw sa ituktok

sabayan na si alaga

at huwag nang tumunganga

mata'y ipikit nang kusa

hanggang makatulog na nga

- gregoriovbituinjr.

05.27.2024

Nilay sa madaling araw

NILAY SA MADALING ARAW

kung bakit di ako makatulog

gayong madaling araw na pala

sa pagbabasa kasi uminog

itong maghapon mula umaga

dapat magbasa ng dokumento

dapat magbasa ng panitikan

babasahin ang nabiling libro

sa kwaderno'y magsusulat naman

isusulat anong naninilay

sa buong maghapon at magdamag

at kakatha ng tula't sanaysay

upang buhay ay di maging hungkag

madaling araw na'y di pa antok

baka gising pa ng alas-sais

mapupuyat, sasakit ang batok

ah, pipikit na lang ng alas-tres

huwag pabayaan ang katawan

ang kabilin-bilinan ni Inay

nasa diwa'y makakatulugan

matapos ang mahaba kong nilay

- gregoriovbituinjr.

05.27.2024

Panitikang bayan

PANITIKANG BAYAN

nais ko palaging magbasa

nitong ating literatura

at matunghayan ko tuwina

ang mga akda ng nauna

mga naunang manunulat

paano ba sila namulat

paano ba sila nagmulat

paano ba sila nagsulat

kaya ginawa ko nang misyon

na inakda nila'y matipon

pambihirang pagkakataon

ang matipon ang mga iyon

at basahin sa libreng oras

na katulad ng panghimagas

tila binasa'y mga pantas

na hangad ay lipunang patas

panitikan mang subersibo

o panitikang makatao

babasahin ko lahat ito

sa mga nauna'y matuto

halina't magbasa ng aklat

ng mga naunang kabalat

sa bansa'y pamana ngang sukat

tanging masasabi'y salamat

- gregoriovbituinjr.

05.26.2024

Sa pag-iisa - salin ng tula ni Edgar Allan Poe

SA PAG-IISA

ni Edgar Allan Poe

Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

12 pantig bawat taludtod

Noong ako'y bata, ako nga'y hindi pa

Katulad ng iba - hindi ko natanaw

Ang nakita nila - hindi ko madala

Ang mga hilig ko mula pa sa bukal

Mula pinagmulang hindi ko matangay

Yaring kalungkutan - hindi ko ginising

Ang puso sa tuwa sa parehong himig -

Tanang inibig ko'y - inibig mag-isa

Kaya - nang bata pa - sa madaling araw

Ng buhay kong tigib ng sigwa - ginuhit

Nang mula sa lalim ng buti't masama

Ang kahiwagaang bumalot sa akin -

Magmula sa agos, o kaya'y sa balong -

Mula pulang bangin niyong kabundukan - 

Mula sa araw na lumigid sa akin

Sa taglagas niyong tinina ng ginto

Mula sa pagkidlat niyong kalangitan

Nilampasan akong ito'y lumilipad -

Mula sa pagkulog, at maging sa unos -

At sa alapaap na siyang nag-anyo

(Na ilang bahagi ng Langit ay bughaw)

Ng isang diyablo sa aking pananaw -

* isinalin, ika-26 ng Mayo, 2024

* litrato mula sa google

ALONE

BY EDGAR ALLAN POE

From childhood’s hour I have not been

As others were—I have not seen

As others saw—I could not bring

My passions from a common spring—

From the same source I have not taken

My sorrow—I could not awaken

My heart to joy at the same tone—

And all I lov’d—I lov’d alone—

Then—in my childhood—in the dawn

Of a most stormy life—was drawn

From ev’ry depth of good and ill

The mystery which binds me still—

From the torrent, or the fountain—

From the red cliff of the mountain—

From the sun that ’round me roll’d

In its autumn tint of gold—

From the lightning in the sky

As it pass’d me flying by—

From the thunder, and the storm—

And the cloud that took the form

(When the rest of Heaven was blue)

Of a demon in my view—

Pagngiti sa pagwawangis

PAGNGITI SA PAGWAWANGIS

pag may kakaibang nabasang talinghaga

lalo't kayganda'y mapapangiti kang sadya

animo'y nakikiliti ang iyong diwa

napapaisip sa alindog ng salita

tulad na lang ng tayutay na pagwawangis

o simile, na matulaing binibigkis

bakit puso mo'y gaya ng bato sa batis

pinaluluha mo ako ng labis-labis

kapara mo'y talangka sa laot ng lumbay

katulad ko'y bituin sa langit ng malay

ang gerilya'y tulad ng makatang mahusay

parang tulang di madalumat ng kaaway

pangako ng trapo'y parang dampi ng hangin

laging napapako kundi man nakabitin

sa ChaCha ang bayan ay parang nasa bangin

bantang ibenta sa dayo ang lupa natin

sa ganitong tayutay ay napapangiti

pagkat sa larang ng tula ako'y masidhi

sa pagkatha nito'y di dapat magmadali

na paksa'y inaalam muna't sinusuri

- gregoriovbituinjr.

05.26.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Sudoku - larong palatambilang

SUDOKU - LARONG PALATAMBILANG

ang palatambilang ay larong diwa

na sa ating utak ay naghahasa

tulad ng sudokung nakatutuwa

sapagkat ito'y nagbibigay sigla

sa bawat larong diwa tulad nito

ay pinag-iisip talaga tayo

ilalagay mo ang wastong numero

sa isang linyang walang kapareho

ang bilang isa hanggang bilang siyam

pahalang, pababa, o pahilis man

at tatlo-tatlong bloke ng tambilang

ay ilagay sa tamang kalalagyan

pag in-add ang munero bawat linya

sumatotal ay apatnapu't lima

pag may parehong numero sa linya

ayusin mo pagkat iya'y mali na

sa ganitong larong diwa, salamat

at isipan ay di pinupulikat

sapagkat naeehersisyong sukat

lalo't nabuo't nasagutang lahat

- gregoriovbituinjr.

05.26.2024

Ano ang gusto mong kape?

ANO ANG GUSTO MONG KAPE?

ano ang gusto mong kape?

nang tuminik sa diskarte

sikmura'y minamasahe?

o pampaayos ng siste?

nais mo ba'y Cafe Puro?

Ricoa ba'y paborito?

Nescafe, Great Taste ba ito?

ako? ay, kapeng barako

magkakape sa umaga

bago puntang opisina

o sa rali sa kalsada

kape'y popular talaga

ginigising ang isipan

pati ang buong kalamnan

maaaring mabawasan

yaong taba sa katawan

anong kapeng iyong nais?

yaong pampawi ng inis?

huwag lang sobra sa tamis

upang iwas-diabetes

magkape pag nakatunghay

sa laban ni Manny Pacquiao

o kaya'y pag nagninilay

sa malayo nakatanaw

- gregoriovbituinjr.

05.25.2024

* litrato mula sa google

Nagrali laban sa Israel, sinipa ng iskul

NAGRALI LABAN SA ISRAEL, SINIPA NG ISKUL

tama lang namang lumahok sa rali

laban sa Israel na asta'y Nazi

ngunit U.S. ito'y kinukunsinti

pinatay mang Palestino'y kayrami

ngunit na-kickout ang babaeng anak

ni Kim Atienza matapos sumabak

sa anti-Israel raling palasak

na sa mundo't lalo pang lumalawak

na-kickout ang anak ni Kim Atienza

sa University of Pennsylvania

pagkat isa sa lider si Eliana

sa higit dalawang linggong protesta

ng Gaza Solidarity Encampment

na nagsikilos sa loob ng UPenn

hustisyang panawagan nila'y dinggin:

itigil ang pagmarder sa Palestine!

tangi kong masasabi'y pagpupugay

kay Eliana na nanindigang tunay

gawain ng Israel na pagpatay

sa Palestino'y kahudasang lantay

- gregoriovbituinjr.

05.25.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, ika-25 ng Mayo, 2024, pahina 2

Ang laban ng tsuper

ANG LABAN NG TSUPER

ang laban ng tsuper, sabing mariin
ay laban ng konsyumer tulad natin
ang kanilang panawagan ay dinggin
at sa laban sila'y samahan natin

lalo na't tayo'y pasahero ng dyip
sa modernisasyon, sila'y nahagip
di tayo payag na ma-phase out ang dyip
na kasama na mula magkaisip

ang sabi pa, wala raw ibang ruta
kundi ang landas ng pakikibaka
sigaw nila: Prangkisa, Hindi ChaCha
sa kanila, ako'y nakikiisa

phase out ang sa kanila'y kumakatay
ngayon, mawawalan ng hanapbuhay
ang mga tsuper na di mapalagay
kaya dapat tulungan silang tunay

- gregoriovbituinjr.
05.25.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa tarangkahan ng Senado, 05.22.2024

Sabaw ng nilagang bawang

SABAW NG NILAGANG BAWANG

iniinom ko sa umaga

ay nilagang bawang tuwina

pampatibay daw, sabi nila

animo'y kinakape ko na

pampalakas ng immune system

na may active compound allicin

na ang mikrobyo'y papatayin

nang di tayo maging sakitin

ito'y payo ng matatanda

maganda ang bawang na laga

sabaw ay iinuming kusa

parang salabat na tinungga

higit sampung butil ang bilang

nitong bawat kumpol ng bawang

araw-gabi'y inumin lamang

sa sakit na'y may pananggalang

pag ubos ko ng isang baso

ng bawang ay babantuan ko

ng mainit na tubig ito

at tiyak ako na'y ganado

- gregoriovbituinjr.

05.25.2024

Muling lumahok sa rali

MULING LUMAHOK SA RALI

muli akong nagtungo sa rali

at lumahok sa masang kayrami

dito'y pinakinggan kong mabuti

ang mga talumpati't mensahe

mga sagigilid ang kasama

manggagawa, dukha, aping masa

panawagan: Sahod, Hindi ChaCha!

Hustisyang Pangklima, Hindi Gera!

isinigaw doon sa Senado:

itaas ang sahod ng obrero!

ayaw sa isandaang porsyento

na mag-ari sa bansa ang dayo!

Climate Justice, at hindi Just-Tiis!

ang climate change ay napakabilis!

tanggalin ang mga EDCA bases!

h'wag sumali sa Gera ng U.S.!

ilan ito sa isyu ng bayan

na dapat mabigyang kalutasan

para sa makataong lipunan

para sa patas na kalakaran

- gregoriovbituinjr.

05.24.2024

* sagigilid - marginalized

* litratong kuha ng makatang gala sa harap ng Senado, 05.22.2024

Pagsagupa

PAGSAGUPA

Poetry should also contain steel and poets should know how to attack. ~ Ho Chi Minh

kabilin-bilinan ni Ho Chi Minh

na tila nagsalita sa akin

dapat mayroong bakal ang tula

at makata't alam sumagupa

si Ho Chi Minh, lider ng Vietnam,

na sa mga Kano ay lumaban

Amerika'y kanilang tinalo

nang sa laban ay sumuko ito

at bilang isang makatang tibak

handa akong gumapang sa lusak

at patuloy na nakikibaka

para sa karapata't hustisya

maitayo ang lipunang patas

umiral ay sistemang parehas

- gregoriovbituinjr.

05.23.2024

* selfie ng makatang gala sa Bantayog ng mga Bayani

Tarang maghapunan

TARANG MAGHAPUNAN

payak na hapunan ng tibak na Spartan

pais na bangus, dahon ng sibuyas, bawang,

pati kamatis, pampalakas ng katawan

mumurahin mang gulay, mabubusog naman

ganyan madalas pag mag-isa lang sa bahay

at di pa umuuwi ang mutyang maybahay

batid niyang hilig ko lang ay isda't gulay

na may bitamina at mineral na taglay

pag walang pagkilos, nagkukulong sa silid

magsusulat, magsusuri, may binabatid

sa mga isyu ng sektor ng sagigilid

nang tinig nila'y mapalakas, di maumid

payak man ang ulam, maghapunan ta ngayon

upang sa pagtulog, di makadamang gutom

- gregoriovbituinjr.

05.23.2024

* litratong kuha ng makatang gala

Ipasa ang klase

IPASA ANG KLASE

sabi nila, mag-aral kang maigi

upang kinabukasan mo'y bumuti

kaya huwag mong ibagsak ang klase

ginawa nila lahat ng diskarte

upang umahon sa pagiging pobre

lalo't magulang mo'y todo ang kayod

pinagkakasya ang mababang sahod

minsan, sa amo pa'y naninikluhod

nang makabale't may maipamudmod

sa anak na sa pag-aaral lunod

kapitalismo kasi ang sistema

na ang edukasyon ay bibilhin pa

dapat pag-ipunan ang matrikula

kayod-kalabaw sina ina't ama

pahalagahan mo ang hirap nila

pag sistemang bulok ay napalitan

at naging makatao ang lipunan

edukasyon ay di na kalakalan

di tubo ang misyon ng paaralan

kundi kagalingan ng mamamayan

- gregoriovbituinjr.

05.23.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Sinong pipigil sa matatandang nagmamahalan?

SINONG PIPIGIL SA MATATANDANG NAGMAMAHALAN?

kahit pa matatanda na sila'y nagmamahalan

ayon sa inilathala ng isang pahayagan

anang babae, mahirap daw mag-isa sa buhay

lalo't anak ay may kanya-kanyang pamilyang taglay

siya'y biyuda't tanging naiiwan sa tahanan

kaya nadarama'y kahungkagan at kalungkutan

hanggang sa kanya'y may balo rin namang nanliligaw

upang sumaya, dito'y may bukas na natatanaw

di ba't wala naman sa edad kung nais umibig

lalo na't ang puso sa isa't isa'y pumipintig

sa dalawang umiibig, sinong makapipigil

wala, kahit na sa edad, sila'y di pasisiil

muli, bigyan nila ng pagkakataon ang puso

na maranasang muli ang asukal ng pagsuyo

- gregoriovbituinjr.

05.23.2024

* mula sa isang lathalain sa pahayagang Bulgar, 05.20.2024, p.9

Edad 6, kampyon na sa jiu jitsu

EDAD 6, KAMPYON NA SA JIU JITSU

edad anim na taon ay nagkampyon nang totoo
si Jeon Bradley Dela Cruz sa larang ng jiu jitsu
gintong medalya'y nasungkit niya noong Pebrero
sa Kindergarten Rooster division, kaygaling nito

sa lungsod ng Las Piñas ay nagbigay karangalan
ginto muli sa internasyunal na paligsahan
doon naman sa Marianas Pro Manila Brazilian
Jiu Jitsu Championship na kanya pa ring sinabakan

ang Brazilian Jiu Jitsu ay martial arts, pandepensa,
pagsakal at pakikipagbalitian talaga,
pakikipagbuno kahit sa malaki sa kanya
sa combat isport na ito siya nagkamedalya

sa batang gulang sa jiu jitsu na siya sinanay
kaya sa depensa, loob niya'y napapalagay
kahanga-hanga ang kanyang ipinakitang husay
sa kanyang tagumpay ay taospusong pagpupugay

- gregoriovbituinjr.
05.22.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, ika-22 ng Mayo, 2024. pahina 8

Isusulat ko

ISUSULAT KO

isusulat ko'y kwentong kutsero

habang nakasakay sa kalesa

isusulat ko'y kwentong barbero

habang nagdadama sa barberya

isusulat ko anong totoo

ngunit ano ang katotohanan

isusulat ko anumang isyu't

mga usapin ng mamamayan

isusulat ko si Bonifacio

at ang naganap sa Katipunan

isusulat ko rin si Jacinto

at pamanang Kartilya sa bayan

isusulat ko'y tunay na kwento

ng manggagawa't ng sambayanan

ang isusulat ko'y samutsari

nang wala mang pag-aatubili

- gregoriovbituinjr.

05.20.2024

May tatlong serbesa roon

MAY TATLONG SERBESA ROON

may tatlong serbesa pala roon

ayon ito sa app na Word Connect

tagay lang tayo pag may okasyon

katoto, kita muna'y bumarik

pulutan ma'y samplatitong mani

mahalaga'y magkakumustahan

sa tagay ay huwag magmadali

lalo na't masaya ang huntahan

tigisa't kalahating serbesa

kung iyon talaga'y hahatiin

ngunit magkwentuhan lang talaga

tatlong serbesa'y di naman bitin

maya-maya'y uwi na ng bahay

antok na lamang ang hinihintay

- gregoriovbituinjr.

05.19.2024

Makakatago pa ba?

MAKAKATAGO PA BA?

makakatago ba tayo kay Kamatayan

gayong lahat naman ng tao'y mamamatay

di lang batid kung paano, kailan, saan

ang mahalaga'y paano tayo nabuhay

kayrami nang mga nangamatay sa sakit

habang marami pa'y dahil sa aksidente

ang iba'y nakaranas ng pagmamalupit

kaya bumigay ang kalusugan, ang sabi

oras na ba talaga ng mga pinaslang?

gayong kaya nangamatay, sila'y inambus?

o ang naaksidente'y sa bangin nalaglag?

pagkat nawalan ng preno, tsuper ba'y tulog?

maaakyat kaya natin ang sampung bundok

masisisid ba natin ang laot ng dagat

upang takasan si Kamatayan sa tuktok

o sa kailalimang di ko madalumat

ika nila, kung oras mo na, oras mo na

di na ubra kay Kalawit ang patintero

wala ka nang mapagtataguan talaga

kay Kamatayan kung oras mo na sa mundo

- gregoriovbituinjr.

05.19.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Edad 15, ni-rape ng rider

EDAD 15, NI-RAPE NG RIDER

huwag basta magtitiwala
sa matatamis na salita
baka mapahamak na sadya
gawa ng haragang kuhila

ulat sa dyaryo, ang nangyari:
"Ni-rape ng rider, edad kinse"
rider na napakasalbahe
ang nang-rape sa batang babae

inalok daw ng libreng sakay
at pagkain pa'y ibinigay
ngunit malaon ay hinalay
ng rider yaong walang malay

babae'y iyan ang sinapit
sa rider na iyong kaylupit
hustisya'y dapat na makamit
rider ay dapat lang ipiit

- gregoriovbituinjr.
05.19.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, ika-19 ng Mayo, 2024, pahina 2

Tabak ang tula

TABAK ANG TULA

animo'y tabak ang tula

sa balat nakahihiwa

nakadudugo ng diwa

nakasusugat ng dila

armas iyang anong talim

laban sa burgesyang lagim

armas habang nasa dilim

ng sangkaterbang panimdim

armas ng makatang tibak

depensa ng hinahamak

ang nagniningas na tabak

ng salita at pinitak

bubunutin sa kaluban

ang tabak na hinasaan

para sa obrero't bayan

laban sa trapo't gahaman

- gregoriovbituinjr.

05.19.2024

Agahan

AGAHAN

tara munang mag-almusal

bago magtungo't dumatal

sa dadaluhang pestibal

at pulong na magpapagal

dapat may laman ang tiyan

pag umalis ng tahanan

nang di magutom sa daan

may lakas sa talakayan

dadaluha'y isang misyon

na usapin ay translasyon

mga tagasalin roon

ay may gawaing maghapon

kaya ako'y naghahanda

sa dadaluhang adhika

nang mapaunlad ang diwa

at ang tungkulin sa wika

- gregoriovbituinjr.

05.18.2024

Naabot na ang Level 6000

NAABOT NA ANG LEVEL 6000

nakagiliwan ko ang app game na Word Connect

na nilaro santaon na'ng nakararaan

madaling araw pa'y walang patumpik-tumpik

nilalaro iyong tila aking agahan

sa salitang Ingles, ilan ang mabubuo

mula sa mga letrang doon nasasangkot

sa larong ito sadyang ako'y narahuyo

at ngayon, sa level six thousand na'y umabot

ang lebel na iyon ay parang gantimpala

sa isang manlalarong taga sa panahon

animnalibong laro'y sinagutang sadya

na para bagang iyon ay isa kong misyon

nilalaro lang iyon sa patay na oras

madaling araw, pagbangon bago magkape

maraming salitang natutunan kong wagas

daghang salamat ang tangi kong masasabi

- gregoriovbituinjr.

05.17.2024

Ang dalawang edisyon ng aklat na "Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula"

ANG DALAWANG EDISYON NG AKLAT NA "JOSE CORAZON DE JESUS: MGA PILING TULA"

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Mayroon na akong dalawang edisyon ng aklat na "Jose Corazon de Jesus" Mga Piling Tula" na ang pagitan ng pagbili ko sa mga ito ay dalawampung taon at apat na buwan. Ang editor ng mga nasabing aklat ay si National Artist for Literature Virgilio S. Almario.

Ang unang edisyon, na may paunang salita ng namayapa nang dating Senador Blas F. Ople, ay nabili ko sa halagang P250.00 sa National Book Store sa Gotesco Grand Central sa Lungsod ng Caloocan noong Disyembre 23, 2003. May sukat itong 5 3/4 x 8 3/4, may kapal na kalahating pulgada, at binubuo ng 252 pahina, 200 pahina ang nasa Hindu-Arabic numeral habang 52 pahina ang naka-Roman numeral.

Ang ikalawang edisyon naman ay nabili ko sa halagang P350.00 noong Abril 17, 2024, sa Gimenez Gallery ng UP Diliman, habang inilulunsad doon ang 50th UMPIL National Writers Congress at ika-37 Gawad Pambansang alagad ni Balagtas. May sukat itong 5 3/4 x 8 3/4, may kapal na 7/8 pulgada, at binubuo ng 270 pahina, 260 pahina ang nasa Hindu-Arabic numeral habang 10 naman ang bumubuo sa pahinang pampamagat, karapatang-sipi at talaan ng nilalaman.

Sa pabalat ng unang edisyon ay tatlo ang litrato ni de Jesus, habang isang litrato na lang sa binagong edisyon.

Sa unang edisyon, ang pambungad ni Almario, na may pamagat na "Mga Kuwintas ng Bituin at Luha: Isang Pagbabalik sa Buhay at Tula ni Jose Corazon de Jesus" ay nagsimula sa pahina xiii at nagtapos sa pahina l, o pahina 13 hanggang 50. Kaya 38 pahina iyon (50 - 13) + 1 = 38.

Sa ikalawang edisyon, nagkaroon ng mga dagdag o inapdeyt ni Almario ang pambungad, subalit umabot na lamang iyon ng 33 pahina, dahil mas maliit ang sukat ng font nito kumpara sa unang edisyon. Nakalagay din sa dulo niyon:

Unang bersiyon: 9 Oktubre 1984

Binago: 22 Oktubre 2022

Gayunpaman, napansin ko sa ikalawang edisyon na may ilang natanggal na tula mula sa unang edisyon.

Suriin natin ang talaan ng nilalaman. Hinati sa apat na kabanata ang mga tula, na nilagyan ng pamagat:

Ibong Asul - 32 tula sa unang edisyon; 29 tula sa ikalawang edisyon; 3 tula ang nawala

Ang Pamana - 38 tula sa unang edisyon; 32 tula sa ikalawang edisyon; 6 na tula ang nawala

Sa Siyudad ng Ilaw - 32 tula sa unang edisyon; 24 tula sa ikalawang edisyon; 8 tula ang nawala

Bayan Ko - 29 tula sa unang edisyon; 27 tula sa ikalawang edisyon; 2 tula ang nawala

Kung isasama ang pambungad na tulang Paghahandog na nasa una't ikalawang edisyon, na hindi kasama sa mga nabanggit na kabanata, ang unang edisyon ay binubuo ng 132 tula, habang ang ikalawang edisyon ay binubuo na lamang ng 113 tula, at 19 na tula ang tinnggal sa ikalawang edisyon.

Kaya maganda pa ring mayroon ako ng unang edisyon dahil mababasa ko pa rin ang nawalang 19 na tula sa ikalawang edisyon.

Kumatha ako ng munting tula hinggil dito:

ANG AKLAT NG MGA TULA NI HUSENG BATUTE

mayroon na akong / dalawang edisyon

ng aklat ng tula / ni Jose Corazon

de Jesus, tunay na / naging inspirasyon

sa tugma't sukat na / dito natitipon

ngunit una'y tila / iba sa ikalwa

pagkat labingsiyam / na tula'y wala na

siya namang aking / ipinagtataka

na tulang nawala'y / wala ring kapara

gayunman, saludo / pa rin kay Sir Rio

siyang nagsaliksik / at nagtipon nito

nagkaroon tayo / ng nasabing libro

mga tulang ginto / bagamat di puro

tanging masasabi'y / maraming salamat

mga tula rito'y / nakapagmumulat

tulang Manggagawa'y / inspirasyong sukat

na paborito kong / agad nadalumat

05.17.2024

"Babae na" o "Babaeng", "Dalagita na" o "Dalagitang"?

"BABAE NA" O "BABAENG", "DALAGITA NA" O "DALAGITANG"?

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa pahayagang Pilipino Star Ngayon (PSN) na may petsang Mayo 17, 2024, may dalawang pamagat ng balita o artikulong nakakuha ng aking atensyon. Ang una ay may pamagat na "Babae na maraming pinaretoke para gumanda, tumunog sa airport scanner ang mga 'turnilyo' sa kanyang mukha", pahina 5. Ang ikalawa ay may pamagat na "Dalagita na nais kumalas sa nobyo, pinatay" na nasa pahina 9..

Hindi ko na tatalakayin ang nilalaman ng balita, kundi ang paggamit ng sumulat sa pang-angkop na "na" at "ng".

Parang hindi Pinoy o marahil ay gumamit ng google translate o artificial intelligence (AI) ang nagsalin ng pamagat ng unang artikulo. Makiikita mo agad ito sa "Babae na" na dapat ay "Babaeng" kung Pinoy talaga ang sumulat. Mas maayos na pamagat ay "Babaeng maraming pinaretoke para gumanda..." O mas mainam pa, "Babaeng maraming pinaretoke upang gumanda..."

Marahil ay Pinoy naman ang nagsulat ng ikalawang artikulo dahil ang lunan ng pinangyarihan ng balita ay Tanauan City sa Batangas, subalit parang isinalin din lang ang balitang marahil ang orihinal ay nasa wikang Ingles. Dahil kung Pinoy talaga ang manunulat nito, dapat ang pamagat ay "Dalagang nais kumalas sa nobyo, pinatay."

Sa google translate ay hindi niya kayang magsalin ng "Babaeng... at "Dalagang..." dahil nga verbatim o word by word ito nagsasalin, kaya masasabi mong Barok ang pagkakasalin.

Magandang sangguniin natin ang Balarila ng Wikang Pambansa ni Lope K. Santos, sa Kabanata IX. Ang mga Pang-angkop, pahina 105-107. 

(a) Kapag ang unang salita'y nagtatapos sa katinig, maliban sa n, anyong "na" ang ginagamit, at isinusulat nang hiwalay.

masipag na tao

pag-ibig na nabigo

sumusulat na madalas

(b) Kapag ang huling titik ng unang salita ay patinig, anyong "ng" ang ikinakabit sa hulihan ng tinurang salita. Halimbawa:

masayang mukha (hindi masaya na mukha)

ugaling pangit (hindi ugali na pangit)

tayong mga Pilipino (hindi tayo na mga Pilipino)

(K) Kapag titik n ang huling titik, anyong g ang ikinakabit.

mahinahong magsalita (hindi mahinahon na magsalita)

bayang magiliw (hindi bayan na magiliw)

kabuhayang maralita (hindi kabuhayan na maralita)

Kaya nga ang pamagat ng dalawang artikulo ay hindi maayos, dahil dapat mas ginamit ang "Babaeng..." imbes na "babae na..." at "Dalagitang..." at hindi "Dalagita na..."

May sinabi pa si LKS hinggil dito, sa pahina 107, "Subalit ang mga kalayaang ito ay karaniwang di nagpapakilala ng kalinisan ng pananalita; kaya't hangga't maiiwasan ay di dapat gamitin ng nagsasalita, sumusulat o tumutula, kundi kung totoo na lamang kailangan o siyang nababagay kaysa sa himig ng pagsasalita."

Kumatha ako ng tula hinggil sa usaping ito"

HINGGIL SA PAMAGAT NG BALITA

may napuna akong dalawang barok na titulo

sa iisang diyaryo, lalo sa paggamit nito

ng "na" imbes idikit ang "ng" sa unang salita

tulad ng "babae na" imbes "babaeng" na tama

dapat inaaral ng mismong mga nagsusulat

ang balarila natin lalo't kita sa pamagat

kung barok o hindi, kung salin iyon mula google

o isinalin ng A.I., dapat ito'y mapigil

bagamat wikang pambansa'y tuluyang umuunlad

ay huwag hayaan ang mga barok na palakad

tulad ng gamit ng "kina" na ginagawang "kila"

huwag magsawang punahin ang maling nakikita

05.17.2024

* mga litrato'y kuha ng may-akda